Over Waarheid

 

 

Auteur: George Orwell
Non-Fiction
Uitgeverij: Ertsberg
ISBN: 978 94 6436 910 6
Beoordeeld door: Joris De Draeck, Onafhankelijk Journalist

 

Sommige schrijvers worden interessanter naarmate de tijd verstrijkt omdat het werk dat ze creëerden – in dit geval meer dan 80 jaar geleden, een vreemde weerspiegeling is van een tijdsgeest, maar eveneens een reflectie zou kunnen zijn van de huidige wereld in een opmerkelijke transmutatie richting wat men een voorspelling zou kunnen noemen. Orwell is bij de massa waarschijnlijk het bekendst omwille van zijn twee meest voorname werken 1984 en Animal Farm. Het besef dat deze meesterwerken een distillatie zijn van zijn politieke essays, of de kennis dat Orwell een politiek activist was die vele opiniestukken schreef, zijn waarschijnlijk minder bekend. Over Waarheid neemt je mee in zijn denkwereld. Zoals gezegd: bijtijds zijn de bedenkingen nog steeds hypnotiserend accuraat…

Politieke Filosofie

Je als lezer onderdompelen in Orwell’s politieke essays is niet steeds de makkelijkste opgave. Orwell is een begenadigd schrijver met een brede woordenschat die hij aan elkaar rijgt met behulp van betekenisvolle zinsconstructies. Hier en daar moet je bij de les blijven dus. Gelukkig slaagt deze vertaling (door Tinneke Beeckman?) er uitstekend in de taalgevoelige subtiliteit van Orwell’s werk te behouden. 

Wanneer je de focus behoudt en je inleeft in de kennis en ervaring die Orwell meegeeft aan de hand van zijn ervaringen in Burma, de Spaanse burgeroorlog en, zijn land van herkomst maar niet van geboorte, Engeland dan wordt duidelijk hoeveel hij nagedacht moet hebben over de politieke processen die heel zijn leven beïnvloedden. En dat moet de lezer dus eveneens doen met de huidige maatschappij in het achterhoofd. Het idee dat Orwell mentaal creëert is voor eenieder intrigerend: van de grootste wappie, Poetintrol en Trump-lover tot de covid-believers, Zelensky-adepten en Biden-fans. Hoewel Orwell tegenwoordig eerder bekend staat als romanschrijver en essayist, is een aanreiken van de stempel “Voornaam Politiek Filosoof” niet uit de lucht gegrepen.

kritiek die Tolstoy had op Shakespeare. De tekst werd opgenomen in Over Waarheid gezien het de uiterst lovende kijk op Shakespeare aankaart. Tolstoy was immers van mening, zo leerde ik, dat Shakespeare geenszins een “diepzinnig denker” was die “coherente figuren” neerzette in ”stukken die technisch perfect waren” en die “vol zaten met subtiele psychologische waarnemingen”. Orwell gaat – tot op zekere hoogte - mee in die gedachtegang. Wat mij persoonlijk stoort, is dat dit hoofdstuk niet over politiek gaat, maar slechts “over waarheid”. Die – door mij verkeerd geïnterpreteerde! –focusfout wordt bijvoorbeeld niet gemaakt in een gelijkaardige uitgave genaamd Fascism and Democracy (ISBN: 9780241455678, Engelstalig) . Dat boekje is echter bijna 10 keer zo dun als Over Waarheid. De opname ervan in dit boek is met andere woorden terecht: het toont immers aan hoe één waarheid een verschillende connotatie en interpretatie kan krijgen al naargelang de consument ervan. Hoe hij dat precies doet, moet je in het boek lezen natuurlijk. 

Een tweede punt van kritiek gaat over de inleiding – opnieuw gaat het om een uiterst persoonlijke bedenking. Tinneke Beeckman is filosofe van opleiding, schrijft al enkele jaren columns voor De Standaard en wordt in Vlaanderen veelvuldig gevraagd als politiek commentator. Het is dus normaal dat ze begaan is met Orwell’s schrijven. Hij schreef dan ook een handleiding die, volgens sommigen in deze maatschappij, reeds geïmplementeerd werd: Nineteen Eighty-Four. Wat mij stoort is dat Mevr. Beeckman onbeschaamd de gangbare verhaallijn van het Westen herhaalt en dat ze blijkbaar niet beseft dat ze daarmee eveneens meedoet aan een destabiliserende GroupThink. Ik denk immers niet dat Orwell zo gigantisch anti-Sovjet was hoewel Mevr. Beeckman dat als voorbeeld aanhaalt. Ook dat mag, moet en kan echter als inleiding van dit boek. Het geeft aan hoe goed Orwell de zaken inschatte en hoe objectief hij die kon neerschrijven waarbij de interpretatie ervan, de projectie naar het heden, in handen blijft van de lezer. 

Conclusie

Orwell’s werk stemt tot nadenken en roept op – gezien de vele projecties die men kan maken – tot dialoog en die is hoogstnoodzakelijk in elke maatschappij. Spijtig genoeg wordt die hoe langer, hoe minder gevoerd. Bepaalde onderwerpen worden zelfs ronduit verbannen; zelfs in ons vrije Westen en hoe ironisch dat ook mag klinken. 

Vele van Orwell’s werken zouden verplichte lectuur moeten zijn voor studenten politiek of filosofie, maar zijn teksten zijn eveneens interessant voor elk zelfstandig denkend individu. 

Dit boek is met andere woorden niet altijd makkelijk en enige affiniteit met het onderwerp is een voorwaarde. Indien je dat in het achterhoofd hebt, dan is Over Waarheid een aanrader.